Koffiedik in de Moestuin

Koffiedik in de moestuin. Huh, wattes? Ja, koffiedik, koffiedrab, koffieprut of hoe je het ook maar noemt. Waarom in de moestuin? Is het wat en hoe moet je dat doen? Daarom in deze blog alles over koffiedik in de moestuin!

Ik heb weer wat nieuws. Zoals je wellicht weet ben ik, als ik niet op de moestuin aan de slag ben, te vinden in een glazen kantoorpand.

Wist je dat er jaarlijks 120 miljoen kilo koffiedik wordt geproduceerd in Nederland? Dat is maar liefst 120.000 ton!

In zo'n kantoorpand wordt enorm veel koffie gedronken en als je geluk hebt, dan is dat koffie van versgemalen bonen. Maar het proces om zo'n bak koffie te zetten laat in heel veel gevallen een prima restproduct achter: koffiedik. Ook wel koffieprut of koffiedrab genoemd.

De zwarte bak

Nu heb ik het idee opgevat om die drab wekelijks te verzamelen en mee naar de moestuin te nemen. In eerste instantie werd dat idee met enige argwaan ontvangen. Koffiedrab? Wat moet je daar nu mee? Maar als ik dan vertelde waar ik het voor ging gebruiken, dan daalde langzaam het besef in en begonnen er wat kwartjes (zeg maar gerust Rijksdaalders) te vallen. Het maakt tevens de cirkel weer mooi rond, dus nu staat er naast de bak voor het plastic en de papierbak ook een zwarte bak voor de koffiedrab.

Die bak is van een mooi formaat zodat ie makkelijk mee kan achterop de fiets. De afmetingen zijn diepte 38,5cm, breedte 18cm en lengte is 59 cm en de inhoud is 25 liter.

Na een week zit de bak aardig vol en is het tijd om de bak mee naar huis te nemen. Eenmaal thuis met de eerste volle bak, heb ik hem even gewogen. Er blijkt zo'n ruime 5 kilo aan koffiedrab in te zitten.

Waarom koffieprut in de moestuin?

Koffiedik is een prima hulp bij het verbeteren van de bodem. Een kuub koffieprut betekent zo'n 440 kg organische stof voor de moestuin (66%).

In mijn geval is dat dus zo'n 5 kg per bak per week en dat gedurende zo'n 45 werkweken levert dat per jaar zo'n 225 kg aan organische stof op voor de moestuin. 

De prut bevat aanzienlijke hoeveelheden magnesium, fosfor, kalium en koper en dat heeft een positief effect op de groei van planten. Daarentegen is het niveau aan mineralen zoals mangaan, kalk (calcium), ijzer, zink en chloride weer heel erg laag. Die mineralen moeten dus uit andere bronnen aangevuld worden.

Stikstof (N), Fosfor (P) en Kalium (K)

Deze groep stoffen worden ook wel aangeduid met NPK. Deze letters zie je vaak staan op zakken kunstmest en koemestkorrels en geven de voedingswaarde van de meststof weer. Grofweg is de verhouding van deze stoffen in de koffiedrab als volgt N = 2,3%, P = 0,06% en K = 0,6%. Deze verhouding is geschikt voor zowel de vegetatieve als de bloeifase.

Sommige dierlijke mestsoorten bevatten meer stikstof en kalium, maar koffiedik kan met deze waarden gemakkelijk concurreren met de meeste mest- of andere plantaardige bronnen.

Het merendeel van de macronutriënten (koolhydraten, vetten, eiwitten) en mineralen (micronutriënten) aanwezig in koffiedik zijn direct beschikbaar voor de planten. Bijkomend voordeel is dat ze langzaam vrij komen.

Zo is ongeveer 0,09% van de aanwezige stikstof direct beschikbaar. De rest van de stikstof is vastgelegd in de organische stof en zal door door (micro-) organismen in de grond moeten worden vrijgemaakt zodat het beschikbaar komt voor planten. Daarmee mag je stellen dat koffiedik een langzame meststof is in de moestuin in vergelijking met andere organische meststoffen.

koffieprut dun verspreid in de moesutuin

Ph: Lichtzuur

Koffieprut heeft een gemiddelde pH die met een waarde van tussen de 5,8 en 6,2 naar het lichtzure nijgt. Je kunt de prut dus rustig gebruiken in de moestuin of op de composthoop, maar het maak de grond mild zuur. Zuurminnende planten (veelal bosplanten) zoals blauwe bessen, varens en rhododendrons houden daar enorm van.

Als de grond te zuur wordt, dan gaan kalkminnende planten (veelal Mediterrane soorten) zoals lavendel, kruiden, vijgen en druiven dat niet zo prettig vinden. Mocht de bodem te zuur worden, dan kan je dit opheffen door wat kalk te strooien. Wees ook daarmee voorzichtig. Omdat koffie ook een beetje zout is, wordt het afgeraden voor potplanten.

Wormen zijn dol op koffie

Wormen zorgen voor lucht in de grond en met hun uitwerpselen bemesten ze de bodem. Ze zijn dus de allerbeste vrienden een moestuinder. Het schijnt dat wormen dol zijn op koffie. Zo schijnt het zelfs zo erg te zijn dat je wormen kunt lokken met een shotje cafeïne, maar dan wel het liefst alleen met een straffe espresso.

Koffiedik op de composthoop

Er zijn bronnen die zeggen dat je koffiedik beter via de composthoop in de moestuin kan laten komen. Gedurende het composteerpoces wordt de drab onderdeel van groene materialen zoals plant- en snoeiafval en groenten en fruit. Verder wordt het ook gemengd met bruine materialen zoals stro, blad, karton en houtas. Let er wel op dat je ervoor zorgt dat bij het opzetten van de composthoop niet meer dan 20% van de hoop bestaat uit koffiedik.

Koffiedrab tegen slakken, katten, mieren en parasieten

Zelfs bij de meest diervriendelijke tuinier is de naaktslak weinig populair. Ook daarvoor biedt de koffie troost. Net als bij de wormen is de cafeïne hier de werkzame stof, maar dan omgekeerd. Voor slakken is cafeïne een gifstof, dus ze zullen er verre van blijven.

Tip: strooi koffiedik langs de randen van de moestuinbedden. Het vormt dan een natuurlijk barrière tegen allerlei indringers. 

Vaak zien katten de moestuin als een hele grote kattenbak en kunnen ze nogal eens huishouden in de moestuin. Katten vinden koffie stinken en ze vinden het niet fijn om hun vacht schoon te likken als er een (bittere) koffiesmaak aan zit.

Let wel: koffiedik tegen slakken, mieren en ander ongedierte heeft een beperkte werkingsduur. Daarna treedt er gewenning op. Dat blijk onder meer uit dit onderzoek van Marlijn de Haan en Clara van den Akker. Het is dus zaak om in je eigen moestuin goed in de gaten te blijven houden of de koffiedrab nog werkt of niet.

Hoe ik koffiedik gebruik in de moestuin

Aangezien er elke week zo'n 5 kilo koffiedrab mee naar huis komt voor de moestuin, is de hoeveelheid per keer niet zo heel groot. Wat ik vooralsnog doe is de prut verkruimelen tussen mijn handen en dan verspreiden over de moestuinbedden. Zo kunnen de (micro-) organismen de drab verwerken in de bodem en voorkom ik dat de bodem te zuur wordt.

Ook gebruik ik het als aanvullende voedingsstof voor de aardbeien in de bakken van de aardbeientoren.

Koffieprut: ook iets voor jou?

Ga eens bij jezelf na of je ook ergens koffieprut kan krijgen. Je reduceert afval, maakt de kringloop rond en kunt er ook nog je moestuin mee voeden. Een mooie combi nietwaar? Heb je nog vragen over het gebruik van koffiedik in de moestuin? Stel je vraag gerust in een reactie hieronder.

Meer lezen over koffie? Check dan eens dit interessante boek: 'Puur koffie' van Katrien Pauwels

Gebruik jij ook al koffiedrab in jouw moestuin en wil je jouw ervaring delen? Leuk om van je te horen!