Zó maak je goede gratis Compost

Zelf composteren is afval verminderen. Maar niet alleen dat, je werkt actief mee aan de grootste levenscyclus op deze aarde. En dat is nog veel waardevoller. Mooier kan toch niet!

Composteren lijkt op koken

Een composthoop maken heeft veel weg van koken. Het gaat om de juiste ingrediënten, verhoudingen, de juiste temperatuur en voldoende geduld. De ideale grootte van een composthoop is ongeveer 1 kubieke meter (een kuub). Dat is 1 meter breed, 1 meter diep en 1 meter hoog. Degenen die rekenen leuk vinden, weten dat er dan 1.000 liter aan materiaal in kan. Op de hoop gaat een mooie mix van groen- en bruinmateriaal. Groenmateriaal is rijk aan stikstof (N).

Voorbeelden van groenmateriaal zijn o.a.: groente- en fruitafval, verse mest, vers gemaaid gras, tuinafval. Bruinmateriaal is rijk aan koolstof (C). Voorbeelden hiervan zijn houtsnippers, kranten- en kartonsnippers, zaagsel, takjes en stro.

Locatie van de composthoop 

Een composthoop mag echt niet ontbreken in je sier- en/of moestuin. Je kunt er makkelijk je groen- en snoeiafval op kwijt en het levert je mooi compost op die je weer kunt gebruiken voor bodemverbetering.

Let er op dat de composthoop of compostbak op een schaduwrijke plek uit de wind ligt. Bijvoorbeeld onder een boom of tegen een heg. Er zijn boeken die zeggen dat een composthoop bepaalde afmetingen moet hebben. Zelf ben ik daar niet zo van en zie ik wel hoe groot dat ie wordt. Bij mij resulteert dat in een composthoop van ongeveer 1 meter diep en 1 meter breed in de moestuin.

In mijn siertuin zijn ze wat kleiner uitgevallen en ben ik een proef begonnen met gaas. Dat heb ik rond gebogen zodat er een kolom ontstaat. Daar gaat nu vooral keukenafval in en bladresten.

Meer weten over hoe je een (moes-)tuin in moet delen? Bekijk hier hoe je een tuinplan maakt.



Een composteerproef met gaas en een ongeordende hoop.

De composteer-truc

De truc van een goede hoop is om een verhouding van 30 delen koolstof (C) op 1 deel stikstof (N) te krijgen in je composthoop. Paardenmest heeft een ideale verhouding van ongeveer 30 staat tot 1. Daarom zie je dat ook vaak in moestuinen als bodemverbeteraar.

Het is een hele puzzel om de juiste verhouding te krijgen, maar onderstaand schema kan je een beetje helpen met de opbouw van jouw composthoop. Als je er dus veel vers tuinafval opgooit, gooi er dan ook flink wat boomblad of versnipperd karton (minder van nodig) tussendoor om de verhouding weer in balans te krijgen. Voor mij is het echt geen harde wetenschap, maar met de juiste verhouding gaat wel het snelste. Speel hiermee zoveel je wilt.

Voorbeeld: vers tuinafval, vers gemaaid gras en boomblad komen dichtbij het ideale 30:1. Hoe? Tel alle koolstofwaarden van deze materialen bij elkaar op en deel het door het aantal materialen. Dus: 16 + 20 + 40 = 76 en 76/3 = ongeveer 26:1 Bijna goed dus! Beetje mest of aarde erbij en dan zit je grofweg goed.

Keren van de composthoop

In de composthoop zitten allerlei organismen die zuurstof nodig hebben de z.g. aerobe bacteriën (Aero: lucht). Ook zijn er anaerobe bacteriën in de composthoop aanwezig. Dit zijn bacteriën die geen of heel weinig zuurstof verbruiken. Beide groepen bacteriën moeten in balans zijn voor een mooie vertering. Als de temperatuur sterk gaat dalen is dat een teken dat de activiteit van de aerobe bacteriën afneemt. Ze hebben dus meer zuurstof nodig: tijd om de hoop te keren oftewel omzetten. Hierdoor breng je veel zuurstof in de organische massa en dat versneld de vertering. Doe dit ongeveer elk half jaar.

Soms zie je wel eens dat mensen drie bakken naast elkaar maken. Ze verplaatsen dan de massa van de ene naar de andere bak om zo voor meer zuurstof te zorgen. Een goed idee dus, je hebt er alleen wel de ruimte voor nodig.

Problemen met composteren

Laat ik voorop stellen dat ik geen wetenschappelijke benadering toepas voor het composteren van mijn groente- en tuinafval. Dus voordat ik de juiste manier had gevonden is er ook heel wat mis gegaan (en nog wel eens). Ervaringen uit de praktijk en wat kennis uit boeken leverde het volgende op om je problemen bij het composteren van afval aan te pakken:

Schimmel in de composthoop
Het ideale vochtgehalte van een composthoop is tussen 40% en 70%. Als het vochtgehalte te laag is, dan zal de compost gaan schimmelen. Je kunt dit eenvoudig oplossen door de hoop regelmatig te bewateren. Let er wel op dat de hoop niet té nat wordt, want dan verlaag je de temperatuur teveel.

Temperatuur niet goed
De ideale temperatuur van een composthoop is 65 graden Celsius. Als er teveel vocht in de hoop aanwezig is, dan wordt de hoop te koud en kan er een gebrek aan zuurstof (H2O) ontstaan. Bij een te hoge temperatuur kan de z.g. Pasteur-werking ontstaan. Hierdoor worden ook goede organismen afgebroken zoals bij het 'pasteuriseren'. Als de temperatuur nog hoger wordt, kan er verbranding optreden waardoor de compost geen vocht meer kan opnemen.

Een hoop die stinkt
Bij een gebrek aan zuurstof (O) gaat de composthoop stinken. De omzetting naar goede organische stoffen komt dan niet goed op gang. Er komt dan kooldioxide (CO2), ammonia (NH4+) en lachgas (N2O) vrij. Stoffen zoals nitraat (NO3-) worden dan niet omgezet en zijn schadelijk voor het leven in de bodem.

Weinig organisch materiaal over
Tijd en geduld zijn belangrijk bij het composteren. Wil je de compost te snel gebruiken, dan zijn de meeste stoffen nog niet goed omgezet. Wacht je te lang dan gaat het afbraakproces zo lang door dat er weinig voedzame stoffen meer over blijven. Omdat elke hoop zijn eigen tempo heeft - afhankelijk van doel, omstandigheden en opbouw - is het moeilijk om een goede richtlijn af te geven. Als vuistregel zou je kunnen hanteren dat het minimaal 2 maanden duurt en maximaal ongeveer 1 tot anderhalf jaar.

Alles op een rijtje

Het is nogal wat info, maar laat je daardoor niet weerhouden om eraan te beginnen. Hier nog even alles op een rijtje:

- zorg dat je composthoop uit de wind en in de schaduw ligt
- let zo goed mogelijk op de verhouding koolstof (C) en stikstof (N) in de composthoop
- maar hem in het begin niet te groot, 1 kuub is genoeg om mee te beginnen
- zet hem regelmatig om (ongeveer elk half jaar) voor meer zuurstof
- heb geduld, het duurt even, maar de natuur geeft je er iets fantastisch voor terug

Verder lezen over composteren

- gezamenlijk compostproject op d'n Hof met goede beschrijving
- composteren kun je leren en je kan er zelfs een bad mee verwarmen!
- making compost your blackgold (Engelstalig)
- meer over compostratio's met Koolstof en Stikstof (Engelstalig)
- meer compostratio's en rekenvoorbeelden (Engelstalig)

Jouw composteertip: leuk om van je te horen!

Dit was hoe ik compost maak. Hoe composteer jij en heb je nog een goede tip? Ik ben heel benieuwd, dus laat vooral even een reactie achter bij dit bericht!