Voedsel is het nieuwe geloof

Ontelbare blogs die over eten en gezonde recepten gaan. Social media die ontploffen met gezonde eettips en healthy kookboeken die als zoete speltbroodjes over de digitale toonbank gaan. In elke boeken-top10 staan er steevast een paar. Gezond is een obsessie geworden met eten als statement.

Eten als statement

Het lijkt wel of iedereen om me heen bezig is met eten. Bewust eten dan met name. Geen suiker, weinig koolhydraten, vetarm, glutenvrij en ga zo maar door. Oja en als het even kan graag mindfull kauwen op al die pitten en zaden.

Een gevolg van deze hype is dat zelfbenoemde superfoods als Quinoa en Spelt niet meer aan te slepen zijn.

Instituten als het Voedingscentrum doen graag mee aan deze maatschappelijke inhaker en tuimelen over elkaar heen met adviezen voor een gezonde leefstijl. Bij de inhoud en houdbaarheid van deze adviezen kun je grote vraagtekens plaatsen. En over de objectiviteit van het voedingscentrum zal ik het helemaal maar niet hebben.

Zeg me wat je eet en ik zal je zeggen wie je bent. - Jean Brillat-Savarin (1755 - 1826)

Natuurlijk is bewust eten niet nieuw. Jean Brillat-Savarin had het eind 18e eeuw al over een voedselstatement. En in de jaren '60 en '70 van vorige eeuw vroegen hipsters zich af wat ze met de fantastisch verheven ideeën der macrobiotiek, yoga en vegetarisme aan moesten.

Nu heb ik helemaal niks tegen praten over eten en het mag wat mij betreft ook nog graag gezond zijn, maar wat me stoort aan het hele gebeuren is dat voor velen deze massaal omarmde lifestyle geen middel, maar kennelijk een doel op zich is geworden. Een statement om te laten zien waar je voor staat.

Obsessieve zoektocht naar gezond

Ignaas Devisch, hoogleraar Medische filosofie aan de Universiteit van Gent, vindt de aandacht voor gezonde voeding typisch iets voor de moderne mens.

We zijn zo obsessief op zoek naar gezondheid dat we er ziek van worden. - I. Devisch

"We willen meer dan ooit over ons eigen leven kunnen beschikken en dat zelf vorm en gestalte geven. Aan de andere kant laat ons huidige voedingspatroon te wensen over."

"Als dieetgoeroes, kranten en magazines ons voorspiegelen dat we met kleine inspanningen over onze gezondheid kunnen beschikken, grijpen we dat met beide handen aan.”

Aldus Devisch die vindt dat we als moderne mens teveel in het maakbare van ons lichaam geloven.

Je lichaam als tempel

Terwijl de glutenvrije havermout met Chia-zaden staat te trekken, gaan we naar bed in de wetenschap dat morgenvroeg dit goddelijke ontbijtje op ons staat te wachten.



Overnight oats by Craig Dugas via Flickr

Eenmaal aangekomen in de slaapkamer vinden we zelfs daar de voedselrevolutie terug. Op het nachtkastje is de bijbel verdreven door het kookboek waarmee het begrip 'leesvoer' direct nog een andere dimensie heeft gekregen.



By soppafest

Het zendelingenwerk van deze nieuwe moraal wordt met veel energie uitgedragen door voedselprofeten als Kris Verburgh (De Voedselzandloper) en William Davis (De Broodbuik).

De zelfbenoemde apostelen van het nieuwe geloof laten geen mogelijkheid onbenut om het woord te verspreiden. En ziedaar de leegloop van de kerk. Want wie heeft er immers nog een instituut als de kerk nodig als je lichaam je tempel is?

Het heeft ervoor gezorgd dat we voortaan samenkomen rond de keukentafel. En eten doe je samen. In elk woon- of lifestyleprogramma is de zin 'Gezellig samen eten met vrienden' niet meer weg te denken.

Het liefst eet je aan een hele lange dis. En als je helemaal begenadigd bent, dan bezit je een boomgaard waarin je op een lange zwoele zomeravond met ááálll je vrienden heerlijk buiten kunt tafelen.

Dat moet de hemel zijn. Althans dat is wat menig programma en magazine ons doet geloven. Eten en samenzijn als het nieuwe eeuwigdurende verbond.

De biecht

"Hoe zit het dan met de vergeving van de zonden?" hoor ik de vromen onder u zich afvragen.

Zondigen doen we immers allemaal wel eens! En ja, waar blijf je dan met je verhaal over die vette friet kapsalon of die berehap die je onlangs nog op je dijen plakte?

Om ons van deze gewetensnood te verhelpen biechten we dat op - geheel in stijl - in het beschrijven van je 'Guilty pleasure' (meer hier en hier en hier en hierrrrr) . Onder het mom 'gedeelde smart is halve smart' worden online de voedselzonden van deze wereld razendsnel weggenomen.

Tegengeluid

Bent u er nog? Mooi zo! Een hype als deze vraagt natuurlijk om een tegengeluid. Begin dit jaar deed Midas Dekkers een niet al te omzichtige poging in Pauw & Witteman om de voedselgekte de kop in te drukken.

Niet gehinderd door enige kennis (kennlijk had Midas het boek 'de Voedselzandloper' niet eens gelezen) zette hij Verburgh met de woorden "Hou nou eens op met je gezwets!" klemvast in de hoek waar de klappen vielen.

Iets genuanceerder en meer tussen de regels door uitte Maarten 't Hart in zijn - overigens schitterende - progamma 'Maartens Moestuin' zijn ongenoegen over de voedselhype.

Met het credo "Wie heeft bedacht dat eten lekker moet zijn" ging hij voortvarend aan de slag om niet alledaagse, maar meestal onsmakelijke doch voedzame gerechten te bereiden.

Maarten heeft overigens makkelijk praten want hij dankt zijn beschaafde omvang voor een groot deel aan zijn gemakkelijke stoelgang. En dat laatste bezet een prominante plaats in zijn gehele ouvre.
 
De tegenbeweging is echter pas echt op gang gekomen met Tim den Besten als niet geheel onvrijwillige lijstduwer. Met zijn column 'Quinoakutten' wist hij in slechts 400 woorden een ware voedselquake te veroorzaken. Social media ontplofte and the rest is history.

Tot slot

Hoe dan ook: de gezondheidshype zal de komende jaren alleen maar zichtbaarder worden in onze samenleving. En van mij mogen ze. Ik laat het volkomen langs me heen gaan als de gezondheidsjehova's aan mijn digitale deur rammelen.

Het lijkt nu alsof u hier te maken heeft met een gefrusteerde ex-misdienaar die een voorliefde heeft voor de vette hap. Dat begrijp ik volledig en alhoewel ik een goede friet waterfiets niet opzij schuif kan ik u meteen uit die andere droom helpen: het geloof heeft nooit echt vat op me kunnen krijgen. Weest u gerust.

Graag wil ik deze column besluiten met de volgende overdenking:

Leef er lekker op los, dan ga je ook niet zo verzuurd de grond in.

Gaat heen en LEEFT. Opdat U gezond zal worden!

Amen.