Onkruid groeit nooit zomaar in je moestuin en kan je veel vertellen over de bodem.
Weeds are flowers too, once you get to know them - Winnie the Pooh
Voedselrijke grond
Akkerdistels, paardenbloem, ganzenvoet, klein knopkruid (kaal knopkruid), veldmuur, vogelmuur, brandnetels, straatgras, melde en zevenblad wijzen op een voedselrijke grond. Eigenlijk helemaal niks mis mee en het zijn ook nog eens onkruiden die je relatief eenvoudig weg kan halen door te schoffelen (behalve zevenblad).Er zijn zelf biologische akkerbouwers die knopkruid laten groeien als groenbemester en onkruidonderdrukker. De plant groeit namelijk zo snel dat ander onkruid nauwelijks nog een kans krijgt. Gewoon gedogen dus. Wel even opletten dat knopkruid je oorspronkelijk gezaaide gewas niet gaat overwoekeren.
Stikstofrijke grond
Kleefkruid en kaasjeskruid wijzen op een grond met veel stikstof (N) erin. Dat zit bijvoorbeeld ook in bloedmeel en op zich is dat een prima teken. Stikstof wordt in het gewas gebruikt voor het maken van eiwitten en vormt daarmee de bouwsteen voor de plant. Daarnaast is stikstof een bestanddeel van enzymen, chlorofyl (bladgroen), DNA en vitaminen. De meeste stikstof wordt door planten opgenomen in de vorm van nitraat (NO3-) of als ammonium (NH4+).Chlorofyl is de stof die stengels en blad hun groene kleur geeft en waarmee de plant fotosynthese kan bewerkstelligen middels de bladgroenkorrels. Fotosynthese is een vorm van biosynthese waarbij lichtenergie wordt gebruikt om koolstofdioxide om te zetten in koolhydraten, zoals glucose. Verder bevordert stikstof de opname van kali, calcium en magnesium.
Teveel stikstof kan tot gevolg hebben dat je grote, slungelige planten krijgt en dat uit zich in een explosieve groei met veel blad en stengel en veel water erin.. Daardoor zijn de planten gevoeliger voor allerlei ziektes en schimmels, maar ook voor vorst. Verder kan er vertraging optreden in de bloem- en vruchtvorming en zijn de vruchten minder lang te bewaren. Tot slot kan veel stikstof in de bodem leiden tot een hogere opname van de giftige stof nitraat. Dat wordt op haar beurt weer nitriet en dat is schadelijk voor ons als mens.
Bodemstructuur
Klein hoefblad betekent dat je grond een slechte structuur heeft (verdicht). Dat maakt het lastig voor plantwortels om diep te groeien en daardoor krijg je een oppervlakkig wortelstelsel. Een oppervlakkig wortelstelsel betekent bijvoorbeeld dat je vaker water moet geven in tijden van droogte, maar ook dat er niet zoveel voedingsstoffen bereikt kunnen worden.De structuur van de bodem kan je verbeteren door eenmalig tot 40 cm diepte door te spitten (niet vaker). Daarna is het van belang de moestuinbedden jaarlijks van wat compost en voeding te voorzien. Dit kan mest of droge mestkorrels zijn. Houd dan rekening met ongeveer 300 liter mest (kleine 4 kruiwagens) of compost per 100 m2. Het bodemleven (met name wormen) doen de rest. Ze graven kanaaltjes door de bovenste teellaag en hun uitwerpselen zijn een goede bemesting voor de moestuingrond. En heel belangrijk, niet meer op de moestuinbedden lopen waardoor je de grond. Zo blijft de grond luchtig
Zure grond
Ridderzuring en veldzuring wijzen op een eningszins zure grond (lage pH). Het zit eigenlijk al in de naam van de plant. Ook planten als adelaarsvaren, moeraspaardenstaart, hondskamille en speenkruid groeien wijzen eerder op een zure bodem.Een zure grond is in beginsel niet heel erg voor planten. Planten ademen namelijk koolstof in en worden daarmee van nature zuur. Een te lage pH van de grond (te zuur) is niet goed en kan verholpen worden door kalk te strooien.
Kalkrijke grond
Hopklaver groeit graag op een kalkrijke grond, evenals akkerwinde, klaproos, hoefblad, dovenetel, veldsalie en wolfsmelk. Kalkrijke grond is goed voor bacteriën die plantenresten snel afbreken maar humusopbouw is dan vaak lastig. Kalk houdt de grond ook luchtig waardoor het bodemleven zuurstof krijgt om te ademen.Een kalkrijke grond kan het gevolg zijn van jaarlijks kalk strooien maar de bodem kan van nature ook kalkrijk zijn (denk aan zavel- en kleigrond). De grond is dan erg 'basisch' (hoge pH) en het is niet zo eenvoudig om grond weer zuurder te maken (lage pH). Dat kan eigenlijk alleen met plantenresten of plantencompost. (veel organisch materiaal). Zaai dan bijvoorbeeld een groenbemester in die veel organische stof oplevert zoals klaver of raaigras.
Stikstofrijk en verdichte bodem
Distels betekenen wel een stikstofrijke grond, maar ook eentje die erg compact en verdicht is. Alle onkruiden met een penwortel zoals distels, biggenkruid, ridderzuring en heermoes (paardenstaart) wijzen op een slechte bodemstructuur. Zorg ervoor dat je de bodem bijvoorbeeld belucht met een woelvork (grelinette) of een riek en daarna jaarlijks voorziet van compost en voedingsstoffen. Dit kan mest of droge mestkorrels zijn. Houd dan rekening met ongeveer 300 liter mest of compost per 100 m2.
Alles op een rij
In onderstaand overzicht nog eens alle onkruidsoorten op een rijtje.
Hoe is jouw moestuingrond?
Dit is best veel informatie om zo ineens tot je te nemen vond ik toen ik dit aan het uitzoeken was. Ik kijk nu wel heel anders tegen onkruid en goed bodembeheer aan. Zelf zit ik met m'n moestuin op zandgrond en zie ik vooral klein knopkruid opkomen. Hoe zit dat bij jou? Op welke grond teel jij je groenten en welke onkruiden zie jij (te) veel? Leuk om van je te horen in de comments!