Anti-worteldoek is een geweven doek van zwart plastic bandjes (polypropyleen) en is licht poreus. Het water trekt er heel langzaam doorheen en het is ademend. De doek is bedoeld om plantgroei van onderaf tegen te gaan zodat je er bijvoorbeeld bovenop grind of houtsnippers kunt leggen.
Het gebruik van anti-worteldoek kent vele toepassingen en één daarvan is bijvoorbeeld in tuinderijen. Steeds vaker zie je het ook gebruikt worden moestuinen en volkstuinen. Ik gebruik ook antiwortledoek in mijn moestuin. Enerzijds om in het najaar de moestuinbedden bedekt te houden om zo onkruid tegen te gaan en grond los te houden. Tevens spoelen voedingsstoffen door de overvloedige regen in herfst en winter niet uit naar diepere bodemlagen.
Anderzijds gebruik ik het in het seizoen zelf als bedekking voor de padden tussen de moestuinbedden. Ik sla het dan een paar keer dubbel en leg het tussen de bedden. Zo blijven de paden onkruidvrij en zijn de moestuinbedden direct zaaiklaar. Spitten doe ik dus niet meer, hooguit een beetje loswoelen met de riek.
Echter, in deze tijd van plastic-soep en afvalreductie staat plastic nogal ter discussie. En terecht. Er is immers veel te veel plastic op deze aardbol en dan met name plastic dat slechts eenmalig gebruikt wordt. Zo is in 2016 meer dan 335 miljoen ton plastic geproduceerd en daarvan wordt grofweg de helft slechts eenmalig gebruikt.
Als je op social media zegt dat je anti-worteldoek gebruikt in je moestuin, dan wordt je door sommigen verguist en verketterd. Het kan niet, het ziet er niet uit, het is giftig, het bodemleven sterft af en er komen resten plastic in de grond zijn kortweg de meest gehoorde reacties.
Ik kan me daar slechts ten dele in vinden. Het anti-worteldoek, mits goed gebruikt, heeft namelijk ook erg veel voordelen. De vraag blijft natuurlijk overeind of de voordelen opwegen tegen de eventuele nadelen. Hierna ga ik in op de meest gehoorde reacties. De argumentatie bij alle punten hangt natuurlijk sterk samen met je eigen uitgangspunten. Zo is één van mijn uitgangspunten dat de moestuin zo kostenneutraal mogelijk moet zijn. Een ander uitgangspunt is dat ik niet wil spitten om zo het bodemleven in tact te laten. Een laatste uitgangspunt is dat ik met minimale inspanning een groot resultaat wil hebben.
"Het ziet er niet uit"
Ja en nee. Over smaak valt natuurlijk niet te twisten en bij mijn weten heeft nog nooit iemand voorgeschreven hoe een moestuin er precies uit moet zien, dus ieder maakt zijn eigen regels en heeft zo zijn eigen voorkeuren. Schoffelen tegen het onkruid is de meest gehoorde oplossing, maar als ik van de kale, geschoffelde vlaktes zie, dan krijg ik een vervangende vorm van landschapspijn.
Je kunt de bedden natuurlijk mulchen met natuurlijke materialen en de paden voorzien van houtsnippers. Uiteraard zou ik mijn bedden ook wel willen mulchen, maar ik beschik simpelweg niet over genoeg mulchmateriaal. En daarvoor doe ik echt wel mijn best zoals het verzamelen van grasmaaisel en blad van geknipte heggen en hagen. Het gaat me echter te ver om balen hooi te kopen en die naar de volkstuin te sjouwen. Hetzelfde geldt eigenlijk voor bedekking van de paden. Het liefste zou ik die bedekken met houtsnippers, maar ik heb geen houtversnipperaar en ken ook niemand die zo'n ding heeft. Snippers moet ik dus ergens in een bigbag bij een tuincentrum gaan halen. Overigens heb ik voor dat laatste een oplossing bedacht: ik heb gras ingezaaid op de grootste kale stukken in de moestuin.
"Het bodemleven sterft af"
Degene die dat beweert, zou echt zelf eens een keer onder een worteldoek moet kijken. Het krioelt er van het leven. Het net als onder een stoeptegel. Til er maar eens eentje op en je zult versteld staan van wat er allemaal onder zo'n tegel leeft. Doordat het onder zo'n doek donker en vochtig blijft, komt het bodemleven meer aan de oppervlakte. Het doek is overigens poreus dus er gaat, zij het in geringe mate, water door en er kunnen eventuele bodemgassen ontsnappen. Bijkomend effect van worteldoek is dat de bodem lekker korrelig en los blijft. Dat betekent dat je niet meer hoeft te spitten en daarmee laat je het bodemleven met rust.
"In deze tijd kun je geen plastic meer gebruiken"
Mee eens, echter grotendeels alleen voor het gedeelte van de single-used plastics. Waar ik kan probeer ik uiteraard te voorkomen dat dat soort plastic in het afval terecht komt. Er is wel een verschil tussen hard en zacht plastic. Goede en harde plastics kun je jaar op jaar gebruiken zonder dat ze op de afvalberg belanden. Daarom zou ik wel zeggen: gebruik plastic dus met verstand. Bij voorkeur geen plastic. Kun je het echter heel erg vaak (her-) gebruiken? Dan ja. Is het slecht plastic dat je slechts eenmalig of weinig keren gebruikt? Dan overduidelijk nee.
"Er komt plastic in de grond"
Met worteldoek is het zo dat je de randen op de juiste manier af moet werken want anders gaat het rafelen. Een juist manier is de randen afbranden (bijvoorbeeld met een gasbrander die je gebruikt voor crème brûlée) zoals je dat ook weleens doet met het einde van een stukje touw. Het doek is namelijk geweven en als je dat gewoon knipt met een schaar, dan gaat de rand rafelen. Je trekt de rafels dan zo los en die kunnen op een gegeven moment in de bodem belanden door het bewerken van de grond. Als je dan ook nog eens zou spitten, dan snijdt je al die rafels in kleine stukjes en krijg je ze er nooit meer uit. Als het hele kleine stukjes worden, dan kunnen wormen deze opeten en uitpoepen en zo weer verder verspreiden in de grond. Dat is natuurlijk onwenselijk.
"Het is giftig"
Anti-worteldoek is gemaakt van Polypropeen. Vroeger werd dat ook wel Polypropyleen genoemd en dat valt in code 5 van de recyclecodes. Op plastic kun je vaak recycle codes terugvinden. De veilige codes zijn 1,2,4 en 5. Probeer de nummers 3,6 en meestal ook 7 te vermijden.PP oftewel Polypropeen is een wat harder soort plastic. In de keuken zijn heel veel bakjes, schalen en lunchboxen gemaakt van polypropeen. Veel Ikea spul en Tupperware hebben deze code (let op niet alle producten, sommige producten zijn van het gevaarlijke Polystyreen). Ook het meeste magnetron plastic is vaak van dit materiaal gemaakt. PP is een veilig plastic wat eventueel nog een keer opnieuw gebruikt kan worden. Ik geloof dus niet dat antiworteldoek giftige stoffen afscheidt in de moestuin.
