Wat is permacultuur?
Permacultuur vindt zijn oorsprong in de observatie van de natuurlijke processen en hoe je met de natuur méé kunt werken en zelfs vóór je kunt laten werken. Het woord is een samentrekking van de woorden permanent en culture. Deze naam beklemtoont dat het land altijd, permanent, in productie is.Eén van de belangrijkste pioniers op dit gebied is Ruth Stout (1884-1980) die haar ecologische carrière begon in de jaren '30 van de vorig eeuw. Zij is het meest bekend geworden met haar 'No-Work gardening' boeken en technieken en werd door gangbare landbouwers beschouwd als een rebelse tuinier.
Een andere bekende naam is de Japanse Masanobu Fukuoka (1913-2008). Fukuoka is microbioloog van huis uit en de bedenker van de Natuurlijke landbouw. Dat is een vorm van biologische landbouw waarbij geen kunstmest of compost, insecticiden en herbiciden worden gebruikt en de grond niet door de mens wordt bewerkt.
Later is in de jaren '70 in Australië de definitieve permacultuurbeweging ontstaan als antwoord op de grote problematiek na de golden sixties: niet weg te werken afvalbergen, het besef dat fossiele energie niet onuitputtelijk is en de steeds duidelijkere negatieve effecten van de grootschalige landbouw. De grondleggers van de beweging waren Bill Mollison en David Holmgren
Permacultuur tracht systemen te creëren die zichzelf in stand houden, net zoals in de natuur. Bovendien boots je zoveel mogelijk het ecosysteem van je streek na. Als dit lukt, heb je een mooie opbrengst met een minimum aan energie en zonder afval.
Permacultuur is een beproefde ecologische methode die je steeds meer tegenkomt in moestuin en volkstuincomplexen en is een uitstekende manier, wellicht meer een way-of-life, om slim en in ecologisch evenwicht te tuinieren.
In deze post een recensie van vier informatieve en praktische boeken over permacultuur en natuurlijk tuinieren in onder meer de moestuin.
Zeven Stappen naar een Natuurlijke Moestuin - Frank Anrijs
1e druk | 9789090301273 | december 2016 | Hardcover | 256 pagina's
In dit boek neemt Frank Anrijs je mee in zijn 20-jarige reis om van een verlaten landbouwakker een volledig vruchtbare moestuin te maken. Zijn tuin heeft de naam Yggdrasil gekregen en dat zoveel betekent als 'Wereldboom' in de Noorse kosmogonie.
Zoals hij zelf zegt is 'niet spitten' een van zijn belangrijkste stokpaardjes geworden en dat steekt hij niet onder stoelen of banken. Zo krijgen o.a. Guy de Kinder en Luc Dedeene (toch zeker niet de minsten in moestuinland) een aardige veeg uit de pan over wat zij schrijven over bodembewerking in hun 'Groente- en Fruitencyclopedie'. Aardig om die strijd tussen de Vlamingen onderling gade te slaan als Hollander.
In zijn tuin maakt Frank alleen gebruik van natuurlijke middelen. Een groot deel van het boek is daarom gewijd aan het mulchen en verder met rust laten van de bodem om zo het bodemleven en de schimmels hun eigen gang te laten gaan.
Over mulchen gesproken: Frank heeft in de eerste jaren erg veel compost opgebracht, zo'n 12 cm. Dat is nogal wat als je, net als ik, een volkstuin hebt met beperkte toegang én beperkte middelen. Hij geeft aan dat het zeer nodig was om de bodem van zijn tuin te herstellen na jaren van uitputtende landbouw. Als je die aanpak niet volgt en meer de weg van de geleidelijkheid aanhoudt dan, zo schrijft hij, ben je eigenlijk meer bezig om de tuin vruchtbaar te maken voor je (klein-)kinderen, want zo langzaam gaat dat dan. Een aandachtspunt voor degene die serieus deze aanpak overweegt.
Verder gaat het boek ervan uit dat je over de nodige basiskennis van zaaien en groente kweken beschikt. Geen probleem voor de meer ervaren moestuinder, maar dit is geen boek als je lekker rustig wilt starten met wat groenten in je moestuin. Het kan juist dan overkomen als een enigszins knellend corset van do's en dont's. Het boek is wel zeer geschikt voor de moestuinder die al een paar jaar op weg is en nu eens de overstap zou willen maken naar een volledig natuurlijke moestuin.
Het boek geeft veel achterliggende informatie en argumentatie om bijvoorbeeld af te stappen van het spitten, uitsluitend te werken met mulch en weg te blijven van andere bemesting. Na het lezen van dit boek overweeg ik toch serieus om een flinke rij smeerwortel langs te randen aan te planten. In dit boek lees je waarom dat toch zo'n toffe plant is om in de moestuin te hebben.
Het boek is geschreven in de typisch vlotte en directe stijl van Frank die je ook zou kunnen kennen van zijn talrijke blogs en nieuwsbrieven. Mooie foto’s en tekeningen verduidelijken de tekst. Direct bestellen.
Zoals hij zelf zegt is 'niet spitten' een van zijn belangrijkste stokpaardjes geworden en dat steekt hij niet onder stoelen of banken. Zo krijgen o.a. Guy de Kinder en Luc Dedeene (toch zeker niet de minsten in moestuinland) een aardige veeg uit de pan over wat zij schrijven over bodembewerking in hun 'Groente- en Fruitencyclopedie'. Aardig om die strijd tussen de Vlamingen onderling gade te slaan als Hollander.
In zijn tuin maakt Frank alleen gebruik van natuurlijke middelen. Een groot deel van het boek is daarom gewijd aan het mulchen en verder met rust laten van de bodem om zo het bodemleven en de schimmels hun eigen gang te laten gaan.
Over mulchen gesproken: Frank heeft in de eerste jaren erg veel compost opgebracht, zo'n 12 cm. Dat is nogal wat als je, net als ik, een volkstuin hebt met beperkte toegang én beperkte middelen. Hij geeft aan dat het zeer nodig was om de bodem van zijn tuin te herstellen na jaren van uitputtende landbouw. Als je die aanpak niet volgt en meer de weg van de geleidelijkheid aanhoudt dan, zo schrijft hij, ben je eigenlijk meer bezig om de tuin vruchtbaar te maken voor je (klein-)kinderen, want zo langzaam gaat dat dan. Een aandachtspunt voor degene die serieus deze aanpak overweegt.
Verder gaat het boek ervan uit dat je over de nodige basiskennis van zaaien en groente kweken beschikt. Geen probleem voor de meer ervaren moestuinder, maar dit is geen boek als je lekker rustig wilt starten met wat groenten in je moestuin. Het kan juist dan overkomen als een enigszins knellend corset van do's en dont's. Het boek is wel zeer geschikt voor de moestuinder die al een paar jaar op weg is en nu eens de overstap zou willen maken naar een volledig natuurlijke moestuin.
Het boek geeft veel achterliggende informatie en argumentatie om bijvoorbeeld af te stappen van het spitten, uitsluitend te werken met mulch en weg te blijven van andere bemesting. Na het lezen van dit boek overweeg ik toch serieus om een flinke rij smeerwortel langs te randen aan te planten. In dit boek lees je waarom dat toch zo'n toffe plant is om in de moestuin te hebben.
Het boek is geschreven in de typisch vlotte en directe stijl van Frank die je ook zou kunnen kennen van zijn talrijke blogs en nieuwsbrieven. Mooie foto’s en tekeningen verduidelijken de tekst. Direct bestellen.
Permacultuur in je Moestuin - Christopher Shain
1e druk | 9789062245352 | september 2014 | Paperback | 164 pagina's
Het behandelt alle onderwerpen van het begin en legt de basis uit. Verwacht echter geen diepgaande achtergrondinformatie over bijvoorbeeld de stand van de bodem, meststoffen en het 'waarom' van bepaalde zaken in de permacultuur. Zo wordt bij het onderwerp enten geadviseerd om er een expert bij te halen en is de informatie over groente en fruit vrij basic en lijkt de keuze voor de weergegeven rassen en soorten wat willekeurig.
Een mooi contrast tussen dit boek en het boek van Frank Anrijs is combinatieteelt. Dit boek geeft aan juíst combinatieteelt in de permacultuur toe te passen, terwijl Anrijs beargumenteerd dat dat eigenlijk helemaal niet hoeft als je de principes van permaculutuur volgt.
In het boek worden diverse voorbeelden van tuinplannen gegeven. Persoonlijk sla ik de voorbeelden van tuinplannen altijd snel over. Eigenlijk komt de vorm of afmeting van jouw eigen tuin nooit overeen. Beter is om dieper in te gaan op inrichtingsprincipes waarmee je dan zelf aan de slag kan voor jouw stukje grond.
In het boek worden diverse voorbeelden en foto's weergegeven uit de praktijk. Deze voorbeelden hebben een duidelijke Amerikaanse inslag en de foto's hebben soms het karakter van een stockfoto: iets te gestyleerd. Niet storend, maar niet alles gaat 1-op-1 op voor tuinieren in Nederland en/of Vlaanderen en hoe de meeste moestuinders het in hun eigen tuin zullen aantreffen.
Het is boek is fraai vormgegeven met grote foto's en heeft een prettige layout. Je leest er lekker vlot doorheen en het biedt voldoende handvatten om je eigen permacultuur moestuin aan te leggen. -> Direct bestellen
Tuinsmakelijk! - Vera Greutink
1e druk | 9789062245420 | oktober 2015 | Paperback | 240 pagina's
In dit boek vertelt Vera Greutink over haar 15-jarige ontdekkingstocht naar praktische toepassingen van permacultuur voor een potten-, moes- en bostuin. Het zijn 238 pagina's vol met inspirerende tuinervaringen.
Zo begint Greutink het boek met uitleg over mogelijkheden om een pottentuin aan te leggen. Ideaal voor kleine tuinen en op een balkon.
Vervolgens wordt uitgebreid ingegaan op het toepassen van permacultuur in de moestuin, waarna in het laatste deel de tuin in lagen aan bod komt. Dat laatste omvat het principe van een eetbare bostuin die is opgebouwd uit diverse lagen met eetbare bomen, struiken, planten en kruiden.
De tekst wordt goed ondersteund door de foto's uit haar eigen tuin, gemaakt door haar man Remco. Tevens is het boek voorzien een uitgebreid register.
Greutink heeft een prettige en informele schrijfstijl. Het boek leest alsof je bij die ene vriendelijke buurvrouw aan de keukentafel zit met een bakkie koffie en een heerlijke punt zelfgebakken appeltaart. Dit toegankelijke en informatieve boek over het praktisch toepassen van permacultuur in de moestuin is een aanrader! -> Direct bestellen
Zo begint Greutink het boek met uitleg over mogelijkheden om een pottentuin aan te leggen. Ideaal voor kleine tuinen en op een balkon.
Vervolgens wordt uitgebreid ingegaan op het toepassen van permacultuur in de moestuin, waarna in het laatste deel de tuin in lagen aan bod komt. Dat laatste omvat het principe van een eetbare bostuin die is opgebouwd uit diverse lagen met eetbare bomen, struiken, planten en kruiden.
De tekst wordt goed ondersteund door de foto's uit haar eigen tuin, gemaakt door haar man Remco. Tevens is het boek voorzien een uitgebreid register.
Greutink heeft een prettige en informele schrijfstijl. Het boek leest alsof je bij die ene vriendelijke buurvrouw aan de keukentafel zit met een bakkie koffie en een heerlijke punt zelfgebakken appeltaart. Dit toegankelijke en informatieve boek over het praktisch toepassen van permacultuur in de moestuin is een aanrader! -> Direct bestellen
Permacultuur - Linder van den Heerik (Velt)
1e druk | 9789492907035 | november 2018 | Hardcover | 176 pagina's
Daarna wordt uitgelegd hoe de principes van permacultuur omgezet kunnen worden naar een concreet ontwerp met behulp van de ontwerpprincipes van Mollison. Daarbij wordt het proces van SADIM gevolgd. SADIM staat voor survey, assesment, design, implement, maintenance.
Het boek is na elk hoofdstuk voorzien van een fraai intermezzo in de vorm van een diverse portret uit de praktijk. De volgende personen komen aan bod: Linder van den Heerik, Alex Schreiner, Bert Dhondt, Lieven David en Vera Greutink. De portretten bestaan uit de visie van de betreffende tuinder op permacultuur en de invulling van permacultuur in de eigen tuin. Dit geeft een fraaie inkijk in hoe permacultuur in de praktijk wordt toegepast.
Het boek besluit met de beschrijving van de aanleg en het beheer van tuinen in verschillende groenvormen, te weten:
- Volle zon/moestuin en doorlevende groenten
- Halfschaduw/bosrand/voedselbos
- Schaduw/bos
- Mediterrane tuin
Het boek is uitgegeven door Velt. Velt is een consumentenvereniging die in 1972 is ontstaan en actief is in Vlaanderen en Nederland. De club steunt op drie pijlers: biologisch tuinieren, biologische voeding en ecologisch leven. Het acroniem Velt staat voor Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Op haar website biedt Velt enorm veel praktische informatie over tuinieren. Zeker een bezoekje waard.
Dit zeer volledige en informatieve boek barst van de kennis en is wat mij betreft het eerste boek dat je jezelf cadeau moet doen als je aan de slag wilt met permacultuur! -> Direct bestellen